Türkiye’de Maaş Hesaplaması

I- Brüt Maaş:

Türk İş Hukukunda, brüt maaşın tanımı çalışanlar tarafından kazanılan maaş olarak yapılmaktadır. Ancak, devletin çalışanların sosyal güvenlik ve vergi yükümlülüklerine istinaden zorunlu olarak kesinti uygulaması dolayısıyla bu tutar çalışanların eline tam olarak geçmemektedir. Bu kesintiler brüt maaş üzerinden uygulanır ve çalışanlar adına işverenler tarafından ilgili mercilere ödenir. Kesintilere tabi olan bu kalemler için yapılacak ödemelerden aslında çalışanlar sorumlu olmaktadır; fakat bu tutarların ödemesini ve tahsilatını işverenler ve devlet için kolaylaştırmak için işverenlerin aracı olduğu bir kaynakta kesinti yoluna gidilmiştir. Bu kesintiler, gelir ve damga vergileri, SGK işçi primi ve işsizlik sigortasını içermektedir.

• Brüt Maaş = Net Maaş + SGK İşçi Primi + İşsizlik Sigortası (İşçi Payı) + Gelir Vergisi + Damga Vergisi

II- Net Maaş:

Net maaş, brüt maaşın kesintilerden sonra kalan miktarını ve çalışanın eline geçen toplam tutarı temsil etmektedir.

• Net Maaş = Brüt Maaş – SGK İşçi Primi – Gelir Vergisi – Damga Vergisi – İşsizlik Sigortası (İşçi Payı)

İşveren, SGK işveren primi ve işsizlik sigortası kalemleri için kesinti uygulamakla yükümlü olduğundan, çalışanın işveren üzerindeki toplam maliyet yükü brüt maaştan daha yüksek olmaktadır. Kısaca, bu fark belirtilen kesintilerin işveren payından kaynaklanmaktadır.

III- İşveren İçin Çalışanın Toplam Maliyeti:

• İşveren için Çalışanın Toplam Maliyeti = Brüt Maaş + SGK İşveren Primi + İşsizlik Sigortası (İşveren Payı)

IV- Sosyal Sigorta Primi:

Sosyal Sigorta Primi kesintisi uygulanırken brüt maaş temel alınmakta ve brüt maaşın %34,5'ine tekabül eden bu kesintinin toplam tutarını işçi ve işveren payları oluşturmaktadır. Toplam SGK Priminin bileşenleri olan işçi ve işveren payları brüt maaşın sırasıyla %14'ü ve %20,5'i olarak hesaplanmakta ve işveren tarafından takip eden ayın son gününe kadar olan süre içerisinde ödemeleri yapılmaktadır. İşveren, çalıştırdığı işçilerin tamamının sigortalı olduğu ve işçi ve işveren SGK prim ödemelerini zamanında yaptığı takdirde, SGK primi işveren payı üzerinden %5 oranında uygulanan hazine indiriminden yararlanabilmektedir. Ödenecek primin hesaplamasında temel alınacak değişkeni belirlemek için devletin belirlediği asgari ve azami bazlı tutarların brüt maaş ile kıyaslamasının yapılması gereklidir. Brüt maaşın asgari bazlı tutardan düşük olması durumunda asgari tutar ve buna karşılık olarak brüt maaşın azami seviyenin üzerinde olması durumunda, azami bazlı tutarın hesaplamada dikkate alınması gerekir.

• Sosyal Sigorta Primi (İşçi Payı) = Brüt Maaşın %14'ü

• Sosyal Sigorta Primi (İşveren Payı) = Brüt Maaşın %20,5'i

• Sosyal Sigorta Primi (Toplam) = Brüt Maaşın %34,5'i

IV- İşsizlik Sigortası:

İşsizlik sigortasında brüt maaş temel alınır ve brüt maaşın sırasıyla %1 ve %2'sine tekabül eden kesintinin işçi ve işveren payları toplam işsizlik sigortasını temsil eder ve brüt maaşın %3'ünden oluşur. İşveren, yukarıda belirtilen SGK Primi ile beraber bu işsizlik sigortası kesintisini en geç bir sonraki ayın son gününde ödemek ile yükümlüdür. İşsizlik sigortası kesintisi hesaplama yöntemi SGK Primi hesaplamasında kullanılan yöntem ile aynıdır.

• İşsizlik Sigortası (İşçi Payı) = Brüt Maaşın %1'i

• İşsizlik Sigortası (İşveren Payı) = Brüt Maaşın %2'si

• İşsizlik Sigortası (Toplam) = Brüt Maaşın %3'ü

V- Gelir Vergisi:

Gelir vergisi, devlet tarafından işletmelerin ve şahısların elde ettiği finansal gelire uygulanmakta olup, çalışanlar durumunda elde edilen maaş geliri üzerinden alınmaktadır. İşverenler bu vergi için, brüt maaşın, gelir vergisine tabi olmayan SGK Primi ve İşsizlik Sigortası kesintileri düşüldükten sonraki kalan kısmına kesinti uygulamakla ve bu tutarı çalışan adına takip eden ayın 20’sine kadar vergi dairesine ödemekle yükümlüdür. İşverenin 10 kişiden daha az sayıda işçi çalıştırması durumunda, ödeme periyodu her ay yerine, 3 ayda bir ödenebilir olmaktadır.

• Gelir Vergisi Matrahı = Brüt Maaş – SGK İşçi Primi – İşsizlik Sigortası (İşçi Payı)

Gelir İdaresi'nin vergi tarifesine göre, gelir vergisi oranı belirlenen kümülatif maaş kademelerine göre değişiklik göstermektedir. Buna göre, 11.000 TL'ye kadar olan kümülatif maaş geliri için %15 oranında gelir vergisi uygulanmaktadır.

Tarifeye göre, maaş seviyesi bir üst kademeye girdiği takdirde, maaşın bir önceki kademenin üst limitine kadar olan kısmı için standart tutarda bir vergi alınmakta olup, kalan kısmı için alt kademedekinden ayrı bir vergi oranı uygulanır. Gelir vergisi uygulamasında tabi olunan en yüksek oran %35 tir.

• Gelir Vergisi = Gelir Vergisi Matrahı * Gelir Vergisi Oranı (%)

VI- Damga Vergisi:

Damga vergisi brüt maaş üzerinden hesaplanıp bu tutar üzerinden kesinti uygulanarak alınmaktadır. Damga vergisi için uygulanan oran %0,759 (binde 7,59) dur. Damga vergisinin ödemesi, ilgili merciye bir beyanname sunulmasının akabinde gelir vergisi ile beraber aynı süre zarfı geçerli olacak şekilde gerçekleştirilir.

• Damga Vergisi = Brüt Maaş * Damga Vergisi Oranı (%0,759)