Ücret Gelirleri İçin 2021 Yılı Beyanname Yükümlülüğü

2021 gelirlerine ilişkin yıllık gelir vergisi beyannameleri 2022 Mart ayı içerisinde ilgili vergi dairelerine verilecektir (Son gün 31 Mart 2022.)

Yıllık gelir vergisi beyannamesinde; 2021 yılına ilişkin Gelir Vergisi Kanunu'nun 2'nci maddesinde sıralanan aşağıdaki gelir unsurlarından beyana tabi tüm gelirler beyan edilecektir. Aşağıda da yıllık gelir vergisi beyannamesine tabi ücret gelirleri için detayları bulabilirsiniz:

Gelirin Unsurları:

1. Ticari kazançlar,
2. Zirai kazançlar,
3. Ücretler,
4. Serbest meslek kazançları,
5. Gayrimenkul sermaye iratları,
6. Menkul sermaye iratları,
7. Diğer kazanç ve iratlar.

Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi

Ücret geliri, Gelir Vergisi Kanunu'nun 61'inci maddesinde aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır:

"Madde 61: Ücret, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez."

Buna istinaden işverenler tarafından çalışanlara sağlanan nakdî ve ayni tüm menfaatlerin ücret kategorisi altına girdiğini söyleyebiliriz.

Ücret gelirleri Gelir Vergisi Kanunu Madde 94/1'e göre tevkifat (stopaj) yoluyla vergilendirilir. Madde hükmüne göre; "Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61'inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104'üncü maddelere göre" gelir vergisi tevkifatına tabidir.

Gelir Vergisi Kanunu'nun 103'üncü maddesinde ilgili takvim yılı için uygulanacak gelir vergisi tarifesi yer almaktadır. 2021 yılı ücret gelirleri için uygulanacak gelir vergisi tarifesi aşağıdaki şekildedir:

Gelir Vergisi Tarifesi (Ücret Gelirleri)

• 24.000 TL'ye kadar %15,
• 53.000 TL'nin 24.000 TL'si için 3.600 TL, fazlası %20,
• 190.000 TL'nin 53.000 TL'si için 9.400 TL, fazlası %27,
• 650.000 TL'nin 190.000 TL'si için 46.390 TL, fazlası %35,
• 650.000 TL'den fazlasının 660.000 TL'si için 207.390 TL, fazlası %40

oranları uygulanır.

Gelir Vergisi Kanunu'nun 104'üncü maddesinde ise verginin hesaplanma hükümleri aşağıdaki şekilde yer almaktadır:

"Yıllık Gelir Vergisi, vergiye tabi gelirlerin yıllık toplamından 31'inci maddedeki indirimler düşüldükten sonra 103'üncü maddedeki nispetler uygulanmak suretiyle hesaplanır.

Ücretlerin vergilendirilmesinde aylık vergi; yıllık vergi 12'ye bölünmek, gündelik vergi aylık vergi 30'a bölünmek suretiyle hesaplanır."

Tüm bu hükümlere göre işverenler ilgili yılın tarifesine göre aylık olarak ücret gelirlerine ilişkin gelir vergilerini hesaplar ve aylık Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile ilgili Vergi Dairesi'ne beyan eder.

İlgili vergi tevkifatları (kesintileri) ücretli çalışanlar için Gelir Vergisi Kanunu 97'nci madde hükmüne istinaden aylık ücret bordrolarında görülebilir. İlgili madde aşağıdaki şekildedir:

"Madde 97: İşverenler, hizmet erbabına ödedikleri ücretlerden 94'üncü madde gereğince yaptıkları vergi tevkifatını Vergi Usul Kanunu'nda yazılı ücret bordrosunda veya bordro yerine geçen diğer kayıtlarda göstermeye mecburdurlar.

94'üncü maddede yazılı ödemelerden yapılan vergi tevkifatı, vergi kesenin kayıt ve hesaplarında ayrıca gösterilir."

Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi

Gelir Vergisi Kanunu 84'üncü maddeye göre gelir vergileri aşağıdaki yollarla beyan edilir:

"Gelir Vergisi Beyanları:

1. Yıllık,
2. Muhtasar,
3. Münferit

Beyanname ile yapılır."

Yine aynı maddeye göre yıllık beyanname ve aylık muhtasar beyannamenin açıklamaları aşağıdaki şekildedir:

"1. Yıllık beyanname, muhtelif kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların bir araya getirilip toplanmasına ve bu suretle hesaplanan gelirin vergi dairesine bildirilmesine mahsustur.

Gelirin takvim yılının belli bir dönemine taalluk etmesi, beyannamenin yıllık vasfını değiştirmez.

2. Muhtasar beyanname, işverenler veya vergi tevkifatı yapan diğer kimseler tarafından kesilen vergilerin matrahları ile birlikte, toplu olarak vergi dairesine bildirmesine mahsustur."

Yukarıda da bahsedildiği üzere aylık gelir vergisi kesintileri Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile aylık olarak işveren tarafından beyan edilir.

Ancak, bazı durumlarda ücret gelirlerinin yıllık gelir vergisi beyannamesiyle de beyan edilmesi gerekebilir.

Gelir Vergisi Kanunu Madde 86/b maddesindeki aşağıda yer alan hükümler çerçevesinin dışındaki tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirleri için ayrıca yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerekecektir:

"Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş 103'üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan ücretler (birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birinciden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103'üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı ve birinci işverenden alınan dâhil ücret gelirleri toplamı 103'üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dâhil.)"

Konuyla ilgili olarak Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan 27.05.2020 tarihli ve 311 seri numaralı Genel Tebliğ'de konunun detaylarına girilmiştir. Konunun detayları için linke tıklayabilirsiniz.

Buna göre aşağıdaki hâllerde tevkifat suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirleri için ayrıca yıllık gelir vergisi beyannamesi verilecektir:

• Tek işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, ücret gelirleri toplamı 103'üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aşması,
• Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birinci işverenden aldıkları ücret gelirleri de dâhil olmak üzere ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aşması,
• Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 53.000 TL) aşması hâlinde,

ücret gelirleri yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

Bu noktada safi ücret / toplam gelir vergisi matrahına bakılacaktır.

Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Nasıl Verilir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki yıllık gelir vergisi beyannamesi kişilerin kendi yükümlülüğüdür ve işverenlerin bu konuda herhangi bir yükümlülüğü bulunmamaktadır.

Ücret geliri elde eden çalışanlar yukarıda bahsedilen şartları sağlamaları hâlinde aşağıdaki adımları takip edebilirler:

Çalışanlar adreslerinin bağlı bulunduğu Vergi Dairesine bizzat başvurup yıllık gelir vergisi beyannamesi için (ücret gelirleri) mükellefiyet tesis ettireceklerdir.

Yıllık gelir vergisi beyannamesini elektronik ortamda vermek isteyen mükellefler yine Vergi Dairelerine başvurup E-Beyanname portalı şifresi talep edebilirler.

E-Devlet şifresi olanlar, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın Hazır Beyan Sistemi üzerinden beyannamelerini iletebilirler.

2021 yılına ilişkin tüm bordroların kayıtlarda olması gerekmektedir.

2021 yılına ilişkin beyana tabi ücret dışında bir gelir varsa (kira, vb.) ilgili gelir bilgileri kayıtlarda hazır olmalıdır.

2021 yılına ilişkin kişilerin bizzat kendilerinin ödediği eğitim ve sağlık masraflarına ilişkin dokümanlar. (Eğitim masrafları için kurumlar vergisi mükellefi olan eğitim kurumundan alınmış olmalı, sağlık masrafları için sigorta şirketi tarafından karşılanmamış olmalıdır)

Toplanılan bilgilere istinaden ücret detayları (varsa diğer gelirler) ve yıl içerisinde kesilen vergiler beyannamede ilgili yerlere yazılmalı ve beyanname vergi dairesine iletilmelidir.

E-Beyanname portalı üzerinden beyanname verilmesi hâlinde de ilgili gelir detayları ilgili bölümlere girilmeli ve beyanname aynı portal üzerinden iletilmelidir.

Beyanname verilmesinin ardından alınan tahakkuk fişine istinaden ilgili gelir vergisi tutarı ödenmelidir.

Beyanname Üzerindeki İndirimler

Beyanname üzerinde aşağıdaki indirimler yapılabilir. Konuyla ilgili olarak en sık rastlanan hayat / sağlık sigorta primleri ile eğitim ve sağlık harcamalarına ilişkin detayları da aşağıda bulabilirsiniz:

• Hayat/şahıs sigorta primleri,
• Eğitim ve sağlık harcamaları,
• Engellilik indirimi (Bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan hizmet erbabı da yararlanır.),
• Beyan edilecek gelirden sınırlı olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar ile tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar,
• Sponsorluk harcamaları,
• Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdî bağışlar,
• İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneği'ne ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti'ne makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar,
• Bireysel katılım yatırımcısı indirimi,
• Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlar.

Hayat / Şahıs Sigorta Primleri

25.10.2012 tarih ve 85 no.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde yapılan açıklamalara göre; vergiye tabi ücret matrahının tespitinde dikkate alınacak sigorta primleri, sigortanın Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla;

Ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortası poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin %50'si ile

Ölüm, kaza, sağlık, hastalık, engellilik, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin tamamı

indirim konusu yapılabilir.

Eğitim ve Sağlık Harcamaları

Beyan edilen gelirin %10'unu aşmaması, Türkiye'de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla indirilebilir.

Eğitim ve sağlık harcamaları Türkiye'de yapılmalıdır. Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmelidir. Söz konusu harcamalar mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olmalıdır.

Örnekler

Soru: İlgili çalışanın tek işverenden 680,000 TL geliri varsa beyanname verecek midir?

Cevap: Tek işverenden elde edilen ve tevkifat suretiyle vergilenen ücret geliri 650,000 TL'nin üzerindedir. Beyanname verilecektir.

---

Soru: X iş yerinden 630,000 TL ve Y iş yerinden 30,000 TL'lik ücret geliri elde edilmesi hâlinde ne olur?

Cevap: Toplam ücret geliri 660,000 TL'dir ve 650,000 TL'nin üzerinde olduğu için toplam ücret geliri yıllık gelir vergisi beyannamesiyle beyan edilecek ve yıl içerisinde kesilen vergiler beyanname üzerinden mahsup edilecektir.

---

Soru: X iş yerinden 500,000 TL ve Y iş yerinden 60,000 TL'lik ücret geliri elde edilirse ne olur?

Cevap: Toplam ücret geliri 560,000 TL, 650,000 TL'nin altında ancak birden sonraki işverenden elde edilen ücret geliri 53,000 TL'nin üzerinde olduğu için toplam ücret geliri yıllık beyanname ile beyan edilecek ve yıl içerisinde kesilen vergiler beyanname üzerinde mahsup edilecektir.

---

Soru: X iş yerinden 40,000 ve Y iş yerinden 50,000 TL'lik ücret geliri elde edilirse ne olur?

Cevap: Toplam ücret geliri 90,000 TL, 650,000 TL'nin altında ve birden sonraki işverenden elde edilen ücret geliri (X iş yerini dikkate alırsak) 53,000 TL'nin altında. Dolayısıyla, beyanname verilmesine gerek olmayacaktır.

---

Soru: X iş yerinden 700,000 TL ücret gelirinin yanında 60,000 TL konut kira geliri için nasıl işlem yapılır?

Cevap: Tek işverenden elde edilen ücret geliri 650,000 TL'nin üzerinde olduğu için konut kira geliriyle birlikte beyan edilecektir.

---

Aşağıdaki şekilde hesaplama yapılabilir:

Ücret Matrahı	700,000.00
Kesinti Yoluyla Ödenen Vergi	227,390.00
Konut Kira Geliri	60,000.00
Götürü Gider (60000*15%)	9,000.00
Safi Kira Geliri (60000-9000)	51,000.00
Toplam Vergiye Tabi Gelir (700000 + 51000)	751,000.00
Hesaplanan Gelir Vergisi	247,790.00
Kesinti Yoluyla Ödenen Vergi (-)	227,390.00
Ödenecek Gelir Vergisi	20,400.00

Ek bilgiye ihtiyaç duymanız hâlinde lütfen müşteri temsilciniz ile irtibata geçiniz.