SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi) Nedir?

×

SGDP sistemi, emekli aylığı almakta olan bireylerin tekrar çalışmaya başlamaları durumunda, hem sosyal güvenlik sistemine yeniden katkıda bulunmalarını sağlar hem de çalışanın emekli maaşı kesilmeden üretime devam edebilmesine olanak tanır. Ancak bu sistem, klasik sigortalılık yapısından farklıdır ve uygulamadaki birçok ayrıntı, yanlış anlaşıldığında ciddi hukuki ve mali sorunlara neden olabilir. Bu makalede; SGDP'nin ne olduğu, kimleri kapsadığı, 2025 yılına ait güncel prim oranları ve uygulama detayları ele alınmıştır.

SGDP'nin Yasal Dayanağı

SGDP'ye ilişkin düzenlemelere, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 30'uncu maddesi ile aynı Kanun'un geçici 14'üncü maddesinde ayrıntılı olarak yer verilmiştir. Düzenlemelere göre yaşlılık aylığı bağlanmış olanların hizmet akdine tabi olarak (4/a kapsamında) çalışmaya başlaması hâlinde, aylıkları kesilmez; ancak bu kişiler için işverenleri SGDP öder.

Kurumsal düzeyde, özellikle insan kaynakları ve bordro departmanları için SGDP uygulaması, standart sigortalı çalışanlar ile SGDP kapsamındaki çalışanlar arasında muhasebe ve beyan farkı doğurur. SGDP ödenmek suretiyle çalıştırılacak sigortalıların muhtasar ve prim hizmet beyannamesi bildirimi "2 No.lu Belge: Sosyal Güvenlik Destek Primine Tabi Çalışanlar" belge türü ile yapılmalıdır. SGDP kapsamındaki personel için işsizlik primi ve uzun vadeli sigorta kolları yatırılmadığı için, bordro sisteminde doğru sigorta kodları ile işlem yapılması gerekir. Aksi hâlde, SGK denetimlerinde geriye dönük cezai yaptırımlar, hatalı prim tahakkukları ya da emekli maaşının yanlışlıkla kesilmesi gibi sorunlarla karşılaşılabilir.

Bu oranlar yalnızca 4/a (SSK) statüsünde çalışan emekliler için geçerlidir. 4/b (BAĞ-KUR) ve 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında çalışanlar için uygulamalar farklılık gösterir. Örneğin 4/c kapsamında emekli olan bir birey kamu görevine dönerse SGDP uygulanmaz, doğrudan emekli aylığı kesilir ve tam sigortalılık statüsü başlar. Emekli aylığı alan Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, Limited Şirket ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket ortaklarının almış oldukları emekli aylıklarından Sosyal Güvenlik Destek Primi kesilmektedir.

Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) Kim Tarafından Ödenir?

SGDP, klasik sigortalı prim sisteminden farklı olarak hem işveren hem de çalışan açısından daha dar kapsamlı bir yükümlülük doğurur. Emekli çalışan brüt maaş üzerinden %7,5 oranında prim öderken, işveren bu maaş üzerinden %24,75 oranında SGDP ödemesi yapar. İşçi payı, bordroda gösterilerek maaştan kesilir; işveren payı ise işverenin maliyetine eklenir.

SGDP kapsamındaki çalışanın emekli aylığı kesilmez, dolayısıyla çalışmaya devam ederken gelir kaybı yaşamaz. Ancak işverenin bu kişileri SGDP statüsünde SGK'ya zamanında ve doğru kodlarla bildirmesi gerekir. Aksi hâlde emekli aylığı kesilebilir veya SGK tarafından eksik prim bildirimi nedeniyle cezai işlem uygulanabilir.

Kurumsal şirketlerde SGDP'li çalışanların raporlanması, bordro sistemlerinde ayrı takibi ve aylık Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile beyanı yapılmalıdır. SGDP statüsündeki bir çalışanın, tam sigortalı çalışanlardan farklı olarak işsizlik sigortası primine ve uzun vadeli emeklilik haklarına tabi olmadığını unutmamak gerekir.

SGDP Kimlerden Kesilmez?

Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP), her emekli çalışan için geçerli değildir. SGK mevzuatına göre bazı durumlarda emekli aylığı kesilmeden çalışmak mümkündür ve bu kişilerden SGDP tahsil edilmez. Bu istisnalar, çalışma şekli, sektör ve uluslararası mevzuat gibi özel kriterlere dayanır. 2025 yılı itibarıyla SGDP kesintisi yapılmayan durumlar şunlardır:

• Tarımsal faaliyette kendi nam ve hesabına çalışan emekliler (emekli olduktan sonra şahıs işletmesiyle tarım faaliyeti sürdürenler).
• Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde Türk işverenlerce çalıştırılmak üzere yurt dışına gönderilen emekli işçiler.
• 5335 sayılı Kanun kapsamı dışında kamu kurumlarında istisnai görevlere alınanlar (örneğin öğretim görevliliği gibi).
• Kamu kurumlarında emekli aylığını kestirmeden çalışması mümkün olmayan ve sigortalı olarak bildirilen kamu görevlileri (bu kişiler SGDP değil, tam prim öder).

Not: Yukarıdaki kişiler, SGDP kapsamına girmedikleri için ya emekli aylıkları aynen devam eder ya da tam sigortalılık kapsamında değerlendirilirler.

SGDP Hesaplaması Nasıl Yapılır?

SGDP hesaplama süreci aşağıdaki adımlarla gerçekleştirilir:

1. Brüt Ücretin Belirlenmesi: Çalışanın brüt maaşı tespit edilir.
2. İşçi SGDP Kesintisi (%7,5): Brüt ücret üzerinden hesaplanır ve çalışanın maaşından düşülür.
3. İşveren SGDP Payı (%22,5): Brüt ücret üzerinden hesaplanır ve işveren tarafından SGK'ya ödenir.
4. Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi (%2,25): Brüt ücret üzerinden hesaplanır ve işveren tarafından ödenir.
5. Toplam SGDP Tutarı: İşçi ve işveren paylarının toplamı.
6. Net Maaşın Hesaplanması: Brüt maaştan işçi SGDP kesintisi ve diğer yasal kesintiler düşülerek net maaş bulunur.

Asgari Ücretle Çalışan Emeklinin İşverene Maliyeti Hesaplaması (2025)

Emekli bir çalışanın SGDP kapsamında çalışması hâlinde, 2025 yılında işverene olan maliyeti, aşağıdaki gibi belirlenir:

Bu hesaplama, klasik çalışanlarda geçerli olan %37,5 oranındaki SGK primi yerine %32,25'lik SGDP oranıyla gerçekleştirilir.

SGDP Kapsamında Çalışan Emeklilerin Hakları

SGDP kapsamında çalışan emekliler, tam sigortalı çalışanlarla aynı sosyal güvenlik haklarına sahip değildir. Ancak bazı temel haklardan yararlanmaya devam ederler:

• Yararlanabildikleri Haklar:
• Genel sağlık sigortası kapsamı (muayene, tedavi, ilaç),
• İş kazası ve meslek hastalığı hallerinde geçici iş göremezlik ödeneği.
• Yararlanamadıkları Haklar:
• Emekliliğe esas yaşlılık, malullük veya ölüm sigortası prim gün sayısı artmaz,
• SGDP ödemesiyle ikinci bir emeklilik hakkı oluşmaz,
• İşsizlik sigortası primi ödenmediğinden işsizlik maaşı alınamaz.