Ayni Yardım Ne Demek? Ayni Yardımlarda Bordro Süreci

×

Ayni Yardım Nedir?

Ayni yardım, işverenin çalışanına nakit ödeme yerine mal veya hizmet olarak sağladığı yardımları ifade eder. Yemek, ulaşım, kıyafet, sağlık hizmetleri veya eğitim desteği gibi çalışanların ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik yardımlar bu kapsamda değerlendirilir.

Hukuki Çerçeve:

• 4857 sayılı İş Kanunu, ayni yardımların işçi-işveren ilişkilerindeki genel çerçevesini belirler.
• 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, ayni yardımların sosyal güvenlik primine tabi olup olmadığını düzenler.

Ayni yardımlar, çalışanların refahını artırmayı hedeflerken işverenlere de vergi ve prim avantajları sağlayabilir.

Ayni Yardım Türleri Nelerdir?

Çalışanın iş hayatındaki gereksinimlerine yönelik olarak farklı ayni yardım türleri sunulabilir:

1. Yemek Yardımı
• Çalışanlara iş yeri yemekhanesinde ücretsiz yemek sağlanabilir.
• Yemek kartı/çeki/kuponu gibi araçlar temin edilebilir.
• Çalışanlar için lokanta v.b. yerlerle anlaşma yapılarak yemek yardımı sağlanabilir.
• Yemek bedeli ödemeleri
2. Ulaşım Yardımı
• Toplu taşıma kartları, servis hizmetleri veya ulaşım masraflarının karşılanması bu kapsama girer.
3. Giyim Yardımı
• Çalışanlara giysi, ayakkabı verilmesi veyahut giyim eşyası almak için kullanabilecekleri çekler verilmesi suretiyle sağlanır.
4. Sağlık Yardımı
• Sağlık sigortası, düzenli sağlık kontrolleri veya doğrudan sağlık giderlerinin karşılanması şeklinde sunulabilir.
• Bu yardımlar, çalışan sağlığını desteklerken işverenin sorumluluklarını yerine getirmesini sağlar.
5. Eğitim Yardımı
• Çalışanın veya ailesinin eğitim masraflarına destek sağlanır. Örneğin, okul masrafları için burs veya eğitim materyalleri temin edilebilir.
6. Diğer Yardımlar
• İş sözleşmeleri, özellikle toplu iş sözleşmeleri ile kararlaştırılmak suretiyle ayni yardım niteliğinde çeşitli yardımlar yapılabilmektedir. (deterjan yardımı, havlu yardımı v.b.)

Ayni Yardım ve Nakdi Yardım Arasındaki Farklar Nelerdir?

Ayni yardım ve nakdi yardım, sağlanış şekli ve yasal yükümlülükler açısından farklılık gösterir.

Ayni Yardım Kimlere Verilir?

Ayni yardımlar, işverenlerin çalışanlarına sağladığı sosyal desteklerin önemli bir parçasıdır ve genellikle şu gruplara yöneliktir:

1. Aktif Çalışanlar: İş yerinde tam zamanlı veya yarı zamanlı olarak görev yapan çalışan; yemek, ulaşım, giyim gibi yardımlardan faydalanır.
2. Çalışan Aileleri: Toplu iş sözleşmeleri veya işveren politikaları kapsamında, eğitim ve sağlık yardımları gibi destekler çalışanın eş ve çocuklarına da sağlanabilir.
3. Emekli Çalışanlar: Bazı iş yerleri, uzun süre hizmet vermiş personeline emeklilik sonrasında da giyim veya sağlık yardımı sunmaya devam edebilir.
4. Stajyerler: Yemek ve ulaşım gibi temel yardımlarla stajyerlere destek sağlanabilir.

Ayni Yardımın Avantajları Nelerdir?

Ayni yardımlar hem çalışan hem de işveren açısından çeşitli avantajlar sunar:

1. Vergisel Avantajlar:
• Yemek ve ulaşım gibi belirli yardımlar, belirlenen sınırlar dâhilinde vergi ve SGK priminden muaf tutulabilir.
2. Çalışan Motivasyonu ve Bağlılık:
• Çalışanın özel ihtiyaçlarını karşılayan yardımlar, iş tatminini artırır ve çalışan bağlılığını güçlendirir.
3. Maliyet Yönetimi:
• Nakit ödemeler yerine ayni yardımlar sunan işverenler, daha düşük maliyetle çalışan memnuniyetini artırabilir.

Ayni Yardım Zorunlu mu?

Ayni yardım, genellikle işverenin inisiyatifine bağlı olarak sunulan bir destek türüdür. Ancak, toplu iş sözleşmeleri, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı veya sektör özelinde yapılan düzenlemeler, işverenlerin belirli durumlarda ayni yardım sağlamasını zorunlu hâle getirebilir.

1. Toplu İş Sözleşmeleri ve İş Sözleşmeleri

Bazı toplu iş sözleşmeleri veya bireysel iş sözleşmelerinde, işverenlerin çalışanlarına ayni yardım sağlamasını zorunlu kılan hükümler bulunabilir. Örneğin, toplu iş sözleşmesinde çalışanlara yemek, giyim veya ulaşım yardımı sağlanması açıkça belirtilmişse, işveren bu yardımları sunmakla yükümlüdür.

2. Sektörel Düzenlemeler

Bazı sektörlere özgü düzenlemeler, işverenlerin çalışanlarına belirli ayni yardımlar sağlamasını zorunlu kılabilir. Örneğin, gıda veya sağlık sektöründe hijyen malzemelerinin çalışanlara sunulması bir zorunluluk olabilir.

3. İşveren Politikaları

Bazı iş yerleri, çalışanlarına düzenli olarak ayni yardım sağlamayı bir kurumsal politika hâline getirebilir. Bu yardımlar, işverenin inisiyatifiyle başlasa da zamanla iş yeri uygulama yönetmeliklerinde yazılı bir zorunluluk hâline gelebilir.

Ayni Yardım Bordroda Nasıl Gösterilir?

Ayni yardımların bordroya doğru şekilde işlenmesi, hem işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi hem de çalışanların haklarının korunması açısından kritik öneme sahiptir. Bu süreçte, yardımın niteliği ve yasal düzenlemelere uygunluğunun değerlendirilmesi gerekir.

1. Ayni Yardımın Değerinin Belirlenmesi

Ayni yardımın bordroya yansıtılabilmesi için ilk adım, yardımın parasal değerinin tespit edilmesidir. Bu, çalışana sunulan ayni yardımın piyasa değeri üzerinden hesaplanır. Örneğin:

• Yemek kartı için aylık yüklenen bakiye,
• Sağlanan kıyafetlerin piyasa bedeli,
• Verilen ulaşım desteğinin toplam maliyeti.

Bu değer, bordroda brüt maaşa eklenmek üzere dikkate alınır.

2. Vergi ve Sosyal Güvenlik Primleri Durumu
2024 bordro parametrelerine ulaşmak için tıklayınız.

Ayni yardımların vergilendirilmesi ve SGK primine tabi olup olmadığı, yardımın türüne ve sınırlarına göre değişiklik gösterir:

• Gelir Vergisi:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 61. maddesi uyarınca, ayni yardımlar ücret kapsamına girer ve gelir vergisine tabidir. Ancak, bazı türlerde vergiden muafiyetler bulunmaktadır (örneğin, yemek ve ulaşım yardımları için belirli sınırlar dâhilinde).

• SGK Primi:

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 80. maddesi gereğince, ayni olarak yapılan yardımlar genellikle SGK primine tabi değildir. Ancak bu yardımların nakit olarak ödenmesi durumunda prim matrahına dâhil edilmesi gerekmektedir.

Yemek yardımı ve SGK prim istisnası hakkında yapılan önemli düzenleme hakkında bilgi almak için tıklayın.

3. Bordroya Dâhil Edilmesi

Ayni yardımın bordroya yansıtılması, yardımın türüne ve yasal durumuna göre gerçekleştirilir:

• Vergi ve SGK primine tabi yardımlar, brüt maaşa eklenerek bordroda gösterilir.
• Muafiyet kapsamında olan yardımlar ise bordroda ayrı bir kategori olarak belirtilir ve muafiyet sınırlarına uygun şekilde işlem yapılır.
4. Yasal Bildirimler

Bordroya eklenen ayni yardımlar, işveren tarafından ilgili kurumlara yasal beyanlar yoluyla bildirilmelidir:

• e-Bildirge: SGK'ya yapılacak bildirimler için kullanılır.
• Vergi Daireleri: Yardımların gelir vergisi durumuna göre ilgili dönem beyanlarında yer alır.

Önemli Notlar

• Yemek ve ulaşım yardımları gibi belirli türlerde, günlük veya aylık muafiyet sınırları bulunmaktadır. Bu sınırların üzerinde kalan tutarlar, SGK primine ve vergiye tabidir.
• Ayni yardımın nakit ödenmesi durumunda, yardım "nakdi yardım" kategorisine girer ve vergilendirme ile SGK prim hesaplamalarında farklılık yaratır.
• Yasal değişiklikler ve güncel mevzuat hükümleri takip edilmelidir.
• Çalışana ödenen asıl ücretin yanı sıra süreklilik gösteren gıda, sağlık, giyim, yakacak, yemek, ulaşım ve konut gibi ayni yardımlar da kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı hesaplamasında dikkate alınmalıdır.

Sonuç

Ayni yardımların bordroya doğru ve eksiksiz bir şekilde işlenmesi, işverenin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi ve çalışanların haklarının korunması için kritik öneme sahiptir. Herhangi bir hatanın cezai yaptırımlara yol açmaması için bu süreçlerde uzman bir bordro yönetimi ve güncel mevzuat bilgisine ihtiyaç duyulur.

Ek bilgiye ihtiyaç duymanız hâlinde bizimle iletişime geçiniz.